Udzielanie osobom niepełnosprawnym wsparcia w dostępie do edukacji reguluje na Uniwersytecie Jagiellońskim Zarządzenie nr 150 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 22 grudnia 2020 roku w sprawie: dostosowania procesu kształcenia i badań naukowych do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz osób znajdujących się w szczególnej sytuacji zdrowotnej. Procedura ta w szczegółowy sposób określa tryb podejmowania decyzji w sprawach osób ze stałą lub czasową niepełnosprawnością. Należy podkreślić, że Uniwersytet Jagielloński jest jedną z niewielu polskich uczelni, w których proces ten jest ściśle uregulowany. Zarządzenie Rektora nadaje studentom prawo ubiegania się o szereg usług specjalistycznych i adaptacji, określając jednocześnie obowiązki i terminy, których student musi przestrzegać, aby wsparcie to miało charakter racjonalnej adaptacji.

Czym jest racjonalna adaptacja?

Adaptacja jest tym, co w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych określane jest jako konieczne i odpowiednie zmiany, które mają na celu zapewnienie osobom niepełnosprawnym możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności na zasadzie równości z innymi osobami. Adaptacja taka ma być skuteczna w przypadku danej osoby, nie powinna jednak nakładać nieproporcjonalnego lub nadmiernego obciążenia na instytucję udzielającą wsparcia. Szukając właściwych rozwiązań w procesie edukacji trzeba brać pod uwagę ten właśnie punkt widzenia. W konsekwencji konieczne jest więc zaakceptowanie wymogu nadawania praw dodatkowych w tym wypadku osobom niepełnosprawnym, ale powinno się to odbywać w taki sposób, aby uniknąć faworyzowania jakiejś grupy ludzi, a więc w sytuacji uczelni osób niepełnosprawnych w stosunku do studentów bez niepełnosprawności. Zarządzenie Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego w sprawie dostosowania procesu kształcenia do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz osób znajdujących się w szczególnej sytuacji zdrowotnej jest zgodne z rozumieniem pojęcia racjonalnej adaptacji przewidzianym art. 24 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.

Tekst zarządzenia jest dostępny dla wszystkich osób zainteresowanych na stronach Biuletynu Informacji Publicznej.

oraz poniżej

Zarządzenie nr 150 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 22 grudnia 2020 roku w sprawie: dostosowania procesu kształcenia i badań naukowych do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz osób znajdujących się w szczególnej sytuacji zdrowotnej

Na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2020 r. poz. 85, z późn. zm.) zarządzam, co następuje:

§ 1

1. Określa się szczegółowe warunki dostosowania procesu kształcenia i badań naukowych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz osób znajdujących się w szczególnej sytuacji zdrowotnej.
2. O dostosowanie procesu kształcenia i badań naukowych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz osób ze szczególnymi potrzebami zdrowotnymi, zwane dalej „adaptacją”, mogą ubiegać się studenci, doktoranci oraz słuchacze studiów podyplomowych, zwani dalej „osobami ubiegającymi się o adaptację” lub „wnioskodawcami”, których dotyczy co najmniej jedna z przesłanek wskazanych w § 2 ust. 1 zarządzenia.
3. Celem adaptacji jest wyrównanie szans edukacyjnych osób z niepełnosprawnościami oraz innych osób znajdujących się w szczególnej sytuacji zdrowotnej w pełnym dostępie do kształcenia i prowadzenia działalności naukowej na Uniwersytecie Jagiellońskim.
4. Adaptacje mają zastosowanie do wszystkich form i kierunków studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich, studiów podyplomowych oraz studiów doktoranckich i kształcenia w szkołach doktorskich prowadzonych na Uniwersytecie Jagiellońskim.
5. Adaptacje mogą dotyczyć w szczególności formy egzaminów, toku kształcenia, jak i środowiska fizycznego, w którym mają miejsce zajęcia dydaktyczne oraz badania naukowe. Katalog przykładowych form adaptacji jest dostępny na stronie internetowej Działu ds. Osób Niepełnosprawnych, zwanego dalej „DON UJ”, pod adresem http://www.don.uj.edu.pl. 
6. W procesie adaptacji biorą udział:
   1. pracownicy DON UJ;
   2. doradcy edukacyjni DON UJ będący wyznaczonymi pracownikami DON UJ, których zadaniem jest wdrażanie procesu adaptacji zgodnie z niniejszym zarządzeniem;
   3. osoby podejmujące rozstrzygnięcie, o których mowa w § 3 ust. 2;
   4. nauczyciele akademiccy lub osoby prowadzące zajęcia dydaktyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim;
   5. pracownicy UJ niebędący nauczycielami akademickimi.
7. Każdy przypadek osoby ubiegającej się o przyznanie adaptacji rozpatrywany jest indywidualnie, zgodnie z ideą wyrównywania szans edukacyjnych oraz racjonalnego dostosowania do potrzeb wynikających z niepełnosprawności lub choroby przewlekłej.

§ 2

1. O przyznanie adaptacji mogą ubiegać się studenci, doktoranci oraz słuchacze studiów podyplomowych:
   1. z niepełnosprawnościami;
   2. przewlekle chorujący;
   3. u których nagła choroba lub wypadek skutkują czasową niezdolnością do pełnego uczestnictwa w zajęciach;
   4. ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się i funkcjonowaniu  na podstawie przedstawionej dokumentacji specjalistycznej (aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, zaświadczenia lekarskiego, dokumentu z poradni psychologiczno-pedagogicznej), która może być złożona w języku polskim lub angielskim.
2. Adaptacje przyznawane są wnioskodawcom na jeden semestr albo na rok akademicki, w zależności od ich sytuacji zdrowotnej i potrzeb związanych z procesem kształcenia oraz badaniami naukowymi.
3. Adaptacje powinny uwzględniać:
   1. stopień i rodzaj niepełnosprawności w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1;
   2. szczególne potrzeby związane ze stanem zdrowia;
   3. specyfikę wymagań merytorycznych związanych z tokiem kształcenia;
   4. uzasadnione i racjonalne potrzeby osoby ubiegającej się o adaptację związane z właściwą realizacją procesu kształcenia i badań naukowych;
   5. związek pomiędzy rodzajem niepełnosprawności lub stanem zdrowia a trudnościami w wypełnianiu obowiązków związanych z procesem kształcenia lub badaniami naukowymi.

§ 3

1. Adaptacje procesu dydaktycznego przyznawane są na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o adaptację.
2. Rozstrzygnięcie w sprawie przyznania adaptacji podejmuje:
   1. w odniesieniu do studentów – dziekan wydziału;
   2. w odniesieniu do doktorantów – odpowiednio: dyrektor szkoły doktorskiej/kierownik studiów doktoranckich;
   3. w odniesieniu do słuchaczy studiów podyplomowych – kierownik studiów podyplomowych.
3. Wniosek należy złożyć w DON UJ nie później niż miesiąc przed planowanym terminem skorzystania z adaptacji. W szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się złożenie wniosku po tym terminie, jeżeli ze względu na rodzaj adaptacji jest możliwe jej wdrożenie pomimo upływu terminu.
4. Wniosek może być sporządzony w języku polskim lub angielskim.
5. W szczególnych przypadkach, zwłaszcza w sytuacjach nagłych oraz wskazanych w § 2 ust. 1 pkt 3, dopuszcza się złożenie wniosku do właściwej jednostki organizacyjnej obsługującej tok kształcenia wnioskodawcy, która niezwłocznie przesyła taki wniosek do DON UJ.
6. Do wniosku, o którym mowa w ust. 3, wnioskodawca zobowiązany jest załączyć dokumentację, o której mowa w § 2 ust. 1. Dokumentacja powinna być sporządzona w języku polskim lub angielskim.
7. Doradca edukacyjny DON UJ analizuje otrzymaną dokumentację, a następnie opracowuje  opinię dotyczącą zasad i warunków adaptacji i przesyła ją wraz z wnioskiem do podmiotu właściwego do wydania rozstrzygnięcia w sprawie przyznania adaptacji.
8. W przypadku, gdy doradca edukacyjny DON UJ stwierdzi, że przedstawiona dokumentacja jest niewystarczająca do rozpatrzenia wniosku, może zwrócić się do osoby ubiegającej się o adaptację o uzupełnienie dokumentacji lub odbycie w DON UJ konsultacji w terminie wyznaczonym przez DON UJ.
9. Doradca edukacyjny DON UJ:
   1. w porozumieniu z osobą ubiegającą się o adaptację określa indywidualne potrzeby wynikające z niepełnosprawności lub stanu zdrowia, które mogą mieć wpływ na proces przyjmowania na uczelnię, kształcenia i prowadzenia działalności naukowej;
   2. gromadzi dokumentację potwierdzającą określone trudności osoby ubiegającej się o adaptację;
   3. ma prawo zasięgnąć opinii nauczycieli akademickich lub osób prowadzących zajęcia dydaktyczne na Uniwersytecie w celu zaproponowania adaptacji uwzględniających specyfikę kształcenia, a także określenia warunków mieszczących się w ramach możliwości organizacyjnych Uniwersytetu;
   4. może zasięgnąć informacji od pracownika obsługującego tok kształcenia osoby ubiegającej się o przyznanie adaptacji na temat dotychczasowego przebiegu kształcenia;
   5. informuje podmiot, który wydał rozstrzygnięcie w sprawie przyznania adaptacji, o zaistniałych przeszkodach przy procesie adaptacji dotyczących wnioskodawcy, w szczególności gdy wnioskodawca stwarza zagrożenie lub nie przestrzega innych zasad współpracy z doradcą edukacyjnym.
10. DON UJ może negatywnie zaopiniować wniosek, gdy:
    1. przedstawiona dokumentacja jest niekompletna, a wnioskodawca jej nie uzupełnił;
    2. przedstawiona dokumentacja lub wynik konsultacji specjalistycznej przeprowadzonej w DON UJ nie potwierdzają związku między rodzajem niepełnosprawności lub stanem zdrowia a trudnościami w wypełnianiu obowiązków związanych z realizacją procesu kształcenia i prowadzeniu badań naukowych;
    3. zastosowanie adaptacji byłoby nieracjonalne.
11. Przed podjęciem rozstrzygnięcia podmiot wskazany w ust. 2 może zwrócić się do DON UJ o udostępnienie dokumentacji specjalistycznej wnioskodawcy, w tym dokumentacji medycznej. Dokumentację taką przedkłada doradca edukacyjny DON UJ.
12. O rozstrzygnięciu informuje wnioskodawcę pracownik jednostki organizacyjnej obsługującej tok kształcenia osoby ubiegającej się o adaptację. Pracownik ww. jednostki sporządza adnotację na kopii rozstrzygnięcia, w której podaje dokładną datę jego otrzymania przez wnioskodawcę.
13. Kopia rozstrzygnięcia doręczana jest do DON UJ oraz do jednostki organizacyjnej obsługującej tok kształcenia wnioskodawcy w terminie umożliwiającym wdrożenie adaptacji.
14. Po otrzymaniu rozstrzygnięcia DON UJ przesyła do jednostki organizacyjnej obsługującej tok kształcenia wnioskodawcy szczegółowe zalecenia dotyczące adaptacji.
15. Jednostka organizacyjna obsługująca tok kształcenia wnioskodawcy przesyła zalecenia, o których mowa w ust. 14, do nauczycieli akademickich lub osób prowadzących zajęcia dydaktyczne lub badania naukowe.
16. W przypadku odmowy przyznania adaptacji wnioskodawca ma prawo do wniesienia zastrzeżeń od rozstrzygnięcia.
17. Zastrzeżenia w formie pisemnej wnosi się do Rektora UJ w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia lub otrzymania rozstrzygnięcia za pośrednictwem podmiotu określonego w ust. 2.
18. Przy rozpatrywaniu zastrzeżeń od rozstrzygnięcia Rektor UJ może zasięgnąć opinii DON UJ.  Rozstrzygnięcie Rektora UJ jest ostateczne.
19. W przypadku uzyskania od doradcy edukacyjnego DON UJ informacji, o których mowa w ust. 9 pkt 5, podmiot, o którym mowa w ust. 2, ma prawo uchylić rozstrzygnięcie w sprawie przyznania adaptacji.

§ 4

1. Wszystkie osoby uczestniczące w procedurze przyznawania adaptacji zobowiązane są do ochrony danych osobowych, a w szczególności danych wrażliwych związanych z niepełnosprawnością lub stanem zdrowia osoby ubiegającej się o adaptację oraz do nieujawniania ich osobom nieuprawnionym, zgodnie z procedurami obowiązującymi na Uniwersytecie Jagiellońskim.
2. Szczegółowa dokumentacja złożona przez osobę ubiegającą się o przyznanie adaptacji, w tym dokumentacja specjalistyczna, przechowywana jest w DON UJ i jest archiwizowana na mocy odrębnych przepisów i z uwzględnieniem charakteru powierzonych danych wrażliwych.

§ 5

1. W przypadku, gdy niepełnosprawność lub szczególna sytuacja zdrowotna nie ma charakteru stałego, osoba korzystająca z adaptacji zobowiązana jest do dostarczenia do siedziby DON UJ aktualnej dokumentacji niezwłocznie po ustaniu przyczyny przyznania adaptacji.
2. W przypadku nieuzupełnienia dokumentacji w sytuacji, o której mowa w ust. 1, DON UJ informuje o tym fakcie podmiot, o którym mowa w § 3 ust. 2, który może uchylić rozstrzygnięcie o przyznaniu adaptacji.

§ 6

Traci moc zarządzenie nr 86 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 28 lipca 2017 roku w sprawie dostosowania procesu kształcenia i badań naukowych do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz osób znajdujących się w szczególnej sytuacji zdrowotnej.

§ 7

Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

Rektor
Prof. dr hab. Jacek Popiel