Przygotowując materiały na zajęcia, należy pamiętać, by tworzyć je w taki sposób, by były dostępne dla wszystkich osób studiujących. Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje na temat przygotowywania materiałów dostępnych dla osób z niepełnosprawnością wzroku.
Wskazówki dla nauczycieli akademickich dotyczące adaptacji materiałów dydaktycznych na zajęcia ze studentami z niepełnosprawnością wzrokową
- Pliki PDF, w których nie można zaznaczyć tekstu (np. skany, zdjęcia) będą niedostępne dla osób korzystających z programów udźwiękawiających (osoby niewidome, niektóre osoby słabowidzące oraz z dysleksją). W miarę możliwości staraj się udostępniać materiały w formatach .docx, .pptx, .odt lub w plikach PDF, w których możliwe jest zaznaczenie tekstu.
- Grafiki, dopóki ich nie opiszesz, będą niedostępne dla osoby niewidomej. Postaraj się opisać najważniejsze rzeczy w kontekście treści lub zadania, któremu grafika ta towarzyszy. Jeśli nie chcesz, żeby opis obrazka był widoczny dla każdego użytkownika, a jedynie dla osób korzystających z programów udźwiękawiających, umieść opis w postaci teksu alternatywnego. W edytorze tekstu Microsoft Word możesz to zrobić klikając prawym przyciskiem myszy na wstawionym obrazie, a następnie wybierając polecenie “Edytuj tekst alternatywny”. W taki sam sposób zrobisz to w programie Microsoft PowerPoint. W przypadku grafik umieszczanych na platformie Moodle (np. Pegaz) tekst alternatywny możesz dodać w oknie właściwości obrazka. Jeśli grafika stanowi jedynie dekorację, upewnij się, że jest oznaczona jako dekoracyjna.
- Filmy mogą być niedostępne zarówno dla osób niewidomych, jak i Głuchych oraz słabosłyszących. W miarę możliwości staraj się wybierać takie filmy, które posiadają napisy (dla osób Głuchych i słabosłyszących) i/lub audiodeskrypcję (dla osób niewidomych).
- Zadania na platformie Moodle wykorzystujące mechanikę “Przeciągnij i upuść” mogą być trudne do wykonania dla osób niewidomych oraz tych z niepełnosprawnością ruchową w zakresie kończyn górnych. Jeśli wśród osób dla których przygotowujesz zadania jest taka osoba, staraj się wybierać inne rodzaje zadań.
- Nagłówki nie powinny być jedynie wizualnym wyróżnieniem. Używaj nagłówków stosując style nagłówków (galeria “Style” na karcie “Narzędzia główne” w Microsoft Word). Dzięki temu nagłówki nie tylko będą wyróżniały się wyglądem, ale będą też „zaszyte” w kodzie dokumentu, przez co osoby niewidome będą mogły szybciej i łatwiej się po nim poruszać. Wygląd nagłówków można modyfikować, pamiętając o tym by używać kolorów dobrze kontrastujących z tłem.
- Jeśli wyróżniasz tekst poprzez formatowanie (np. pogrubienie, podkreślenie, kursywę, kolor) poinformuj o tym czytelnika początku tekstu. Dzięki temu osoba niewidoma będzie mogła skonfigurować swój program udźwiękawiający tak, aby informował ją o zmianach formatowania.
- Staraj się nie używać tabel do wizualnego rozmieszczenia treści. Jeśli przedstawiasz dane w formie tabelarycznej oznacz wiersz nagłówka. Ułatwi to zapoznanie się z tabelą osobom niewidomym.
- Staraj się nie używać justowania.
- Używaj fontu bezszeryfowego (np. Arial, Tahoma, Verdana). Ułatwi to czytanie osobom słabowidzącym.
- Zadbaj o to, by tekst był dobrze widoczny na tle.
- W miarę możliwości zapisuj tekst w jednej kolumnie. Ułatwi to poruszanie się po nim osobom niewidomym.
- Oznacz język treści. Ułatwi to odczytywanie zawartości osobom niewidomym. Żeby oznaczyć język treści w programie Microsoft Word zaznacz tekst, a następnie kliknij w oznaczenie języka znajdujące się na pasku stanu w lewym dolnym rogu okna edytora tekstu.
- W przypadku dialogów, staraj się oznaczyć wypowiedzi poszczególnych osób imionami lub sformułowaniami typu “Osoba A.”, “Osoba B.” itd. Ułatwi to osobom niewidomym zorientowanie się do kogo należy dana wypowiedź.
- W dokumencie tekstowym poprzedź numer zadania skrótem “zad.” lub słowem “zadanie”. Ułatwi to odnalezienie zadania osobie niewidomej.
Jeśli potrzebujesz porady, w jaki sposób dostosować swoje materiały do potrzeb osób z niepełnosprawnością, skontaktuj się z Zespołem ds. Technologii Wspierających (AT) CD UJ.
Informacje o dostosowywaniu publikacji naukowych znajdziesz również w naszej bezpłatnej publikacji pt. "Adaptowanie publikacji naukowych do potrzeb osób z niepełnosprawnością wzroku”
Przykładowe zadanie – krzyżówka przed i po adaptacji:
Źródło: Business Result, Elementary, Student's Book; David Grant, John Hughes & Rebecca Turner, Oxford University Press, 2009.
Adaptacja:
Ex. 3. Read the definition and write the word that best corresponds with it. The number of letters is given in brackets.
- a seat in the middle of the plane (5) - …
- you wait here before you board the plane (4) - …
- you show your ticket here and get your boarding card (7) - …
- your passport is checked here: passport (7) - …
- the cheapest type of ticket (7) - …
- a long line you wait in (5) - …
- you pack your clothes in these (4) - …
- the building at the airport you leave from or arrive at (8) - …
- your flight is stopped maybe because of bad weather (9) - ...