Centrum Dostępności (ówczesny Dział ds. Osób Niepełnosprawnych UJ) we współpracy z Biblioteką Jagiellońską pracował nad dostępnością publikacji naukowych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami w ramach projektu „Repozytorium otwartego dostępu do dorobku naukowego i dydaktycznego UJ”.
Nowa strona Repozytorium UJ była tworzona zgodnie z najnowszymi zaleceniami WCAG 2.1 oraz Ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Specjaliści ds. technologii wspierających CD UJ na bieżąco współpracowali z pracownikami firmy projektującej stronę internetową i konsultowali z nimi wszystkie wytyczne WCAG 2.1 tak, aby zapewnić maksymalną dostępność strony wszystkim użytkownikom.
Celem gromadzenia zbiorów w Repozytorium UJ jest upowszechnianie dorobku naukowego i badawczego pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego. Repozytorium gromadzi zbiory, które obejmują w swojej kolekcji czasopisma, rozprawy doktorskie, serie wydawnicze, dane badawcze, akty prawne UJ, opracowania wytworzone w trakcie realizowania projektów na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz bibliografię publikacji pracowników UJ. Spora część tych materiałów jest sukcesywnie opracowywana przez pracowników CD tak, aby były również dostępne dla osób z niepełnosprawnością wzroku.
CD UJ dysponuje zespołem asystentów opracowujących materiały digitalizowane w projekcie. Telepracownicy zostali gruntownie przeszkoleni przez specjalistów CD UJ zarówno w zakresie adaptowania materiałów naukowych, jak i świadomości niepełnosprawności. Warto podkreślić, że nadrzędną regułą, jaką kieruje się zespół CD pracujący nad opracowaniem materiałów, jest dążenie do najwyższej jakości adaptacji. Dowodem tych starań może być wielokrotna weryfikacja dokumentu, dbałość o zachowanie jednolitego sposobu adaptowania, przedkładanie jakości nad ilość, tj. nacisk na staranność i rzetelność w wykonywaniu powierzonego zadania.
Do marca 2020 r. zostało zaadaptowanych 276 publikacji, w sumie 17 000 stron i kolekcja ta jest cały czas na bieżąco rozbudowywana. Zakres tematyczny publikacji jest szeroki, są to wydawnictwa z różnych dziedzin nauki. Przypisy towarzyszące niemal każdej publikacji pojawiają się w wielu językach: angielskim, niemieckim, skandynawskich, cyrylicy. Poziom skomplikowania tekstów jest wysoki. Materiały często zawierają tabele, wykresy, ilustracje. Część materiału ilustracyjnego jest opracowywana przez specjalistów ds. technologii wspierających CD i konsultowana z osobami z niepełnosprawnością wzroku, a następnie adaptowana do formy grafiki wypukłej.
W trosce o wysoki poziom adaptacji zespół CD UJ opracował przewodnik pt. „Adaptowanie publikacji naukowych do potrzeb osób z niepełnosprawnością wzroku”. Wyłożone w nim zostały przejrzyste i szczegółowe zasady przygotowania adaptacji książek i artykułów naukowych. Publikacja ta stanowi cenną instrukcję niosącą pomoc tym wszystkim, którzy dbają o dostępność materiałów akademickich. Przewodnik powstał z myślą o nauczycielach akademickich, aby mogli w sposób dostępny przygotowywać materiały do zajęć dla wszystkich studentów, uwzględniając potrzeby osób z niepełnosprawnością wzroku. Przedstawiono w nim wskazówki, jak sprawić, aby teksty, prezentacje, grafiki, mapy, wykresy, diagramy, a także filmy były w pełni zrozumiałe dla studentów niewidomych i słabowidzących. Broszura stanowi również materiał szkoleniowy dla współpracujących z CD UJ asystentów, skanujących i adaptujących materiały dydaktyczne przeznaczone dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Publikacja jest dostępna na stronie internetowej CD UJ w zakładce Publikacje.
Jeżeli nie możecie Państwo znaleźć dostępnej publikacji w zasobach Repozytorium UJ, a chcielibyście, aby nasz zespół ją zaadaptował do potrzeb osób z niepełnosprawnością wzroku, bardzo prosimy o kontakt za pomocą formularza. Każde zgłoszenie będzie rozpatrywane indywidualnie z uwzględnieniem kryterium racjonalnej adaptacji.
W ramach projektu zespół CD UJ przeprowadzał również cykliczne wykłady szkoleniowe w formie prezentacji w Bibliotece Jagiellońskiej dla osób zainteresowanych zasobem otwartym. Tematyka wykładów obejmowała problematykę trudności, na jakie natrafiają osoby z niepełnosprawnościami w korzystaniu z zasobów otwartych oraz szans, jakie się z tym wiążą. Podczas szkoleń przedstawiało się, w jaki sposób treści odczytywane są przez programy udźwiękawiające, którymi na co dzień posługują się osoby niewidome. Prezentacjom szkoleniowym poświęconym dostępności zasobu otwartego do potrzeb osób z niepełnosprawnościami towarzyszyły wykłady dotyczące ogólnych aspektów idei otwartego dostępu oraz zagadnień prawa autorskiego.