Dostępne materiały wideo

Zachęcamy do zapoznania się z informacjami na temat tworzenia filmów, materiałów multimedialnych (audio i wideo) dostępnych dla osób z różnorodnymi potrzebami. Mamy nadzieję, że poniższe wskazówki okażą się dla Państwa pomocne.

Materiały multimedialne w postaci wideo, aby spełniały wytyczne dotyczące dostępności cyfrowej powinny być wyposażone w:

Napisy
Napisy rozszerzone, inaczej napisy dla osób niesłyszących
Audiodeskrypcję lub formę opisu audiodeskryptywnego – o ile materiał wideo ma charakter poznawczy i obraz przekazuje ważne treści wizualne nieujęte w ścieżce dźwiękowej.

Napisy

Jest to ścieżka tekstowa towarzysząca ścieżce dźwiękowej, dopasowana do materiału multimedialnego. Napisy umieszczone są w postaci dwurzędowego tekstu, najczęściej w dolnej części ekranu. Napisy nie są tożsame z transkrypcją tekstu. Tworząc napisy do multimediów warto pamiętać o kilku zasadach:

Standardowo stosuje się dwa wersy, każdy z nich nie powinien mieć więcej niż 38-40 znaków,
Wyświetlany tekst powinien być w miarę możliwości jednym zdaniem lub jedną cząstką znaczeniową, nie rozdzielamy związków międzywyrazowych, frazeologicznych.
Pomiędzy kolejnymi napisami zachowujemy odstęp 2-4 klatek, rytm powinien być dostosowany do rytmu całego filmu.

Dlaczego są ważne?

Z napisów korzystają nie tylko osoby z trudnościami w słyszeniu lub osoby g/Głuche. Korzystamy z nich wszyscy, gdyż nie zawsze mamy możliwość włączenia dźwięku, zwłaszcza przebywając w zatłoczonym bądź głośnym pomieszczeniu/przestrzeni. Materiały z napisami są zdecydowanie wyżej pozycjonowane w mediach społecznościowych.

Napisy rozszerzone

Są to standardowe napisy uzupełnione o istotne dźwięki płynące z otoczenia np. odgłos zamykanych drzwi, oklaski, niezrozumiałe dźwięki spoza kadru, głośny śmiech, nastrojowa muzyka itd. Do napisów rozszerzonych zaliczymy też oznaczenie mówców w materiale, poprzedzając wypowiedź danej osoby imieniem i nazwiskiem oraz dwukropkiem. Napisami rozszerzonymi ujmujemy też tłumaczenia z języków obcych. Oznacza się je w nawiasach kwadratowych. Czasami, jeśli edytor wideo daje taką możliwość, oznacza się je innym kolorem lub wersalikami.

Dlaczego są ważne?

Napisy rozszerzone pomagają osobom g/Głuchym zorientować się w prezentowanych treściach, umożliwiają pełny odbiór utworu audiowizualnego.

Audiodeskrypcja

Jest to werbalny opis treści wizualnych z otoczenia tworzony na potrzeby osób z niepełnosprawnością wzroku. Technika jest stosowana m.in. w filmach fabularnych, spektaklach teatralnych, muzeach i galeriach sztuki, widowiskach sportowych, w nagraniach wideo z konferencji i różnych innych wydarzeń.

Podczas audiodeskrypcji opisywane są ważne informacje widoczne dla uczestników przedsięwzięcia takie jak: mimika twarzy, znaczące gesty, elementy scenografii czy wystroju wnętrz.

Audiodeskrypcja powinna być obiektywna, zwięzła oraz nie powinna interpretować opisywanych treści. Nie da się opisywać wszystkiego, trzeba dokonać sensownego wyboru opisywanych treści. Audiodeskrypcja nie może być dłuższa niż sam materiał multimedialny. Ścieżka z audiodeskrypcją nie może kolidować z dialogami lub istotnymi dla obrazu dźwiękami. Nie należy sztucznie wypełniać ciszy audiodeskrypcją, cisza też jest wymowna i często buduje nastrój. Do elementów audiodeskrypcji zaliczymy np. miejsce akcji, opis budynków, przestrzeni, istotne przedmioty w kadrze, opis tła akcji, cechy szczególne postaci, wszelkie emocje, pojawiające się napisy.

Rodzaje audiodeskrypcji

Klasyczna audiodeskrypcja - rozumiana jako ścieżka dźwiękowa wpleciona pomiędzy dialogi lub fabułę materiału audiowizualnego
Audiodeskrypcja rozszerzona – krótki materiał opisowy o charakterze informacyjnym, stosuje stop-klatkę, czyli zatrzymanie kadru i wprowadzenie audiodeskrypcji
Audiowstęp/audiowprowadzenie – krótki materiał opisowy o charakterze informacyjnym, wcześniej nagrany i odtworzony bezpośrednio przed rozpoczęciem nagrania, na samym początku.
Deskrypcja –tekstowy opis treści wizualnych tworzony na potrzeby osób z niepełnosprawnością wzroku, dostępny dokument cyfrowy, umieszczany w bliskiej odległości od pliku wizualnego, stosowany np. w teledyskach, żeby nie psuć przyjemności odsłuchiwania materiału lub krótkich spotach reklamowych, gdzie nie ma miejsca na dodatkową ścieżkę lektorską.
Audiotekst - udźwiękowienie wizualnych informacji tekstowych, np. w filmie lektor czyta: Paryż 1950 r. lub np. udźwiękowione podpisy osób wypowiadających się w materiale –udźwiękowienie może zostać dokonane przez mowę syntetyczną lub lektora, w przypadku filmów fabularnych udźwiękowienia dokonuje lektor.

Dlaczego audiodeskrypcja jest ważna?

Dzięki audiodeskrypcji osoby z niepełnosprawnością wzroku mogą w pełni zapoznać się z materiałem multimedialnym. Zapewnia samodzielność osobom niewidomym.

Kiedy można pominąć audiodeskrypcję?

Jeżeli wszystkie niezbędne informacje przekazywane w warstwie dźwiękowej są zawarte w multimediach (np. wykład dla studentów, przemówienia polityków).
Jeżeli informacje wizualne są nieistotne dla odbiorcy i nie mają znaczenia poznawczego.

Jak przygotować audiodeskrypcję?

Należy wybrać sposób nagrania i montażu materiałów
Ustalić, kto będzie robił audiodeskrypcję – czy ktoś z zespołu, opracowujący materiał czy zlecić usługę na zewnątrz?
Warto korzystać ze sprawdzonego studia lektorskiego, to zapewnia najlepszą jakość dźwięku, dobrą dykcję.
Niektóre z firm filmowych oferują w swoich usługach montaż z wkomponowaną audiodeskrypcją.
Osoba wykonująca audiodeskrypcję powinna mieć do dyspozycji możliwie najlepszy plik z nagraniem oraz transkrypcję materiału filmowego (skrypt, scenariusz).
Gotowy tekst audiodeskrypcji powinien zawierać kody czasowe, żeby było wiadomo, w których miejscach wstawić ścieżkę audiodeskryptywną
Dobrze jest skonsultować audiodeskrypcję z osobą niewidomą, która podpowie nam, czy audiodeskrypcja jest czytelna i spełnia swoje zadanie
Należy odpowiednio przygotować pliki końcowe oraz zadbać o właściwą promocję – warto udostępnić film w sieci z informacją w tytule, że zawiera on audiodeskrypcję (pierwszy plik – oryginalna wersja filmu, drugi plik – wersja z audiodeskrypcją)
Jeżeli w oryginalnym pliku słychać głos lektora, dobrze, żeby audiodeskrypcję przeczytał np. głos kobiecy, głosy powinny się różnić między sobą.

Od kiedy istnieje prawny obowiązek umieszczania napisów i audiodeskrypcji w materiałach multimedialnych?

Odwołując się do Ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych wszystkie multimedia (dźwięk, wideo) opublikowane po 23.09.2020 r. na stronach internetowych podmiotów publicznych powinny być wyposażone w napisy, napisy rozszerzone i audiodeskrypcję/formę opisu audiodeskryptywnego.