Zachęcamy do wysłuchania cyklu 10 wykładów popularnonaukowych z różnych dziedzin, wygłoszonych przez pracowników dydaktycznych naszej uczelni.
Znajdziecie w nich solidną porcję wiadomości i ciekawostek z zakresu matematyki, biologii, antropologii, astronomii, geografii, literatury, kultury, sztuki, historii czy psychologii. Materiały te są przygotowane również z myślą o osobach z niepełnosprawnościami. Każdy wykład został opracowany w dwóch wersjach. Pierwsza, oprócz napisów, zawiera tłumaczenie w polskim języku migowym, przydatne dla społeczności osób g/Głuchych. Druga wersja wykładu jest wyposażona w ścieżkę lektorską w postaci audiodeskrypcji, z której mogą skorzystać osoby z niepełnosprawnością wzroku. Wykłady zostały zrealizowane przez DON UJ w ramach projektu „Repozytorium otwartego dostępu do dorobku naukowego i dydaktycznego UJ”.
Wykład 1. Zdolności matematyczne. Skąd się biorą, dlaczego czasem zawodzą i jak można je wspierać?
Prelegent: dr Mateusz Hohol, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych UJ
Zapraszamy na wykład poświęcony humanistycznemu podejściu do matematyki. Dziedzina ta, zwana królową nauk, towarzyszy nam w codziennym życiu. Mamy z nią do czynienia w sklepach, szkołach, urzędach, korzystamy z jej dobrodziejstw, pracując czy ucząc się. Wykład tłumaczy, czym zajmuje się psychologia matematyki, w jaki sposób kształtują się matematyczne zachowania ludzi i zwierząt, czym jest zmysł liczby. Prelegent odwołuje się do licznych badań empirycznych, znanych filozofów i naukowców. Z wykładu dowiemy się, dlaczego niektóre osoby mogą mieć problemy z matematyką, na czym polegają akalkulia i dyskalkulia, a także jak wspierać osoby z tego typu trudnościami.
Opisy bibliograficzne artykułów wyświetlane na slajdach oraz źródła do ilustracji znajdują się poniżej w plikach do pobrania.
Na polski język migowy tłumaczyły: Bożena Nowak, Paulina Kaleta.
Lektor w wersji z audiodeskrypcją: Jakub Kosiniak.
Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka.
Realizacja: MB Film.
Link do wykładu numer 1 z audiodeskrypcją.
Poniżej wersja wykładu 1 z PJM:
Wykład 2. Ewolucja. Na styku nauk społecznych i kultury
Prelegent: dr Mateusz Hohol, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych UJ
Wykład poświęcony jest teorii ewolucji oraz jej wpływowi na inne dziedziny nauki, w szczególności na nauki społeczne. Z wykładu dowiemy się, na czym polegała teoria ewolucji drogą doboru naturalnego stworzona przez Karola Darwina. Dr Mateusz Hohol wyjaśnia także, czym jest psychologia ewolucyjna, wymienia współczesnych badaczy zajmujących się tą dyscypliną oraz tłumaczy różne koncepcje filozoficzne. Poznamy siłę oddziaływania elementów kulturowych, jakimi są memy w Internecie oraz motywy darwinowskie w sztuce, w literaturze i filmie. Prelegent podejmuje również temat sporów światopoglądowych wokół teorii ewolucji. Posłuchamy także o popularnych mitach ewolucyjnych, jakie funkcjonują w społeczeństwie.
Źródła do ilustracji wykorzystanych w wykładzie znajdują się poniżej w plikach do pobrania.
Na polski język migowy tłumaczyła Bożena Nowak.
Lektor w wersji z audiodeskrypcją: Martin Turnau.
Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka.
Realizacja: MB Film.
Link do wykładu numer 2 z audiodeskrypcją.
Poniżej wersja wykładu 2 z PJM:
Wykład 3. Pary, grupy i gromady: życie towarzyskie galaktyk
Prelegent: dr Błażej Nikiel - Wroczyński, Obserwatorium Astronomicznego UJ na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej.
Wykład 4. Kultura i literatura amerykańskiego Południa
Prelegent: dr Michał Choiński, Instytut Filologii Angielskiej UJ
Zapraszamy Was na fascynującą wędrówkę na Południe Stanów Zjednoczonych. Poznajcie bogactwo kultury i literatury, malownicze krajobrazy oraz specjały kulinarne tego różnorodnego regionu. Amerykańskie Południe było naznaczone systemowym rasizmem, głębokimi podziałami i paradoksami. Region ten obejmował kilkanaście stanów rozciągających się od wschodniego wybrzeża, od Północnej i Południowej Karoliny do granicy między Luizjaną i Teksasem. Góry Appalachy zajmują większą część Południa.
Na bagnach Luizjany można spotkać aligatora. Istotnym elementem kultury i tożsamości amerykańskiego Południa jest religia. Z wykładu dowiemy się, w jak radykalnej formie jest ona praktykowana w tym regionie oraz co ma wspólnego z zaklinaczami węży. Amerykańskie Południe pełne jest historii linczów, w których brały udział całe społeczności, oraz obrazów segregacji rasowej. Dr Michał Choiński wspomina o ogromnym wpływie wojny secesyjnej na kształt kultury i literatury amerykańskiego Południa. Po jej zakończeniu niewolnictwo miało się zakończyć, tak się jednak nie stało.
W drugiej części wykładu prelegent odwołuje się do twórczości pisarzy regionu: Flannery O'Connor, Williama Faulknera, Richarda Wrighta, Tennessee Williamsa, Harper Lee, Jesmyn Ward. Motywem przewodnim w ich pisarstwie były tematy społeczne, rasowe, bazujące na grotesce, gotyku i czarnym humorze.
Na polski język migowy tłumaczyła Paulina Kaleta.
Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka.
Realizacja: MB Film.
Źródła do ilustracji wykorzystanych podczas wykładu znajdują się poniżej w plikach do pobrania.
Link do wykładu numer 4 z audiodeskrypcją.
Wersja z PJM wykładu 4 znajduje się poniżej:
Wykład 5. Pamięć krajobrazu
Prelegent: dr hab. Jarosław Balon, prof. UJ, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ
Zapraszamy na wirtualną podróż po niesamowitych miejscach na ziemi. Możemy się w nie przenieść dzięki barwnej opowieści prof. Jarosława Balona z Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ. Tematem wykładu jest „Pamięć krajobrazu”.
Posłuchajmy wystąpienia i dowiedzmy się, jakie ślady możemy odnaleźć w krajobrazie i co one nam mówią. Pomyślmy nad tym, jaką rolę w poszukiwaniu historii krajobrazu odgrywa kształt, wielkość, wyrazistość i trwałość śladów. Prelegent pokazuje przykłady pochodzące z różnych zakątków świata. W czasie wykładu wybierzemy się w różne fascynujące regiony globu jak m.in. Alpy Julijskie w Słowenii, Czarnogóra, Góry Śnieżne w Australii, Góry Mamucie i Góry Yosemite w Kalifornii, Góry Ladakhu w Indiach, Góry Betyckie na południu Hiszpanii, Yellowstone, jaskinie lodowe na Słowacji, Andy Południowe w Chile i Argentynie, Karpaty Rumuńskie.
Każde z tych miejsc kryje w sobie nadzwyczajne pozostałości zjawisk lub procesów zachodzących w przeszłości geologicznej. Świadczą o nich formacje skalne, ukształtowanie terenu, roślinność. Przykładem może być występowanie niewielkiej liczby palm na pustynnym obszarze w Australii. Ich obecność oznacza istniejące wody gruntowe, pozwalające na przetrwanie w tak suchym klimacie. Prelegent opowiada o wielu innych ciekawych odkryciach geologicznych związanych z poszczególnymi, odwiedzonymi osobiście, miejscami. Słuchając tej opowieści, mamy ochotę wybrać się do każdego z tych regionów i sprawdzić, czy rzeczywiście są tak piękne i malownicze, jak na przedstawionych przez profesora zdjęciach.
Na polski język migowy tłumaczyła Bożena Nowak.
Lektor w wersji z audiodeskrypcją: Jakub Kosiniak.
Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka.
Realizacja: MB Film.
Wersja wykładu 5 z audiodeskrypcją
Wykład 5 z tłumaczeniem na polski język migowy poniżej:
Wykład 6. Zarządzanie dorobkiem naukowym w kontekście otwartej nauki
Prelegent: dr Leszek Szafrański, Biblioteka Jagiellońska
Zachęcamy do wysłuchania wykładu o otwartej nauce. Dowiemy się, na czym polega otwarty dostęp do dorobku naukowego oraz jaka była geneza otwartej nauki, począwszy od Projektu Gutenberg w latach 70. XX w. poprzez powstawanie kolejnych archiwów cyfrowych i repozytoriów. Poznamy działania społeczne wielu środowisk naukowych pragnących, aby dostęp do badań naukowych był bezpłatny i nieograniczony. Usłyszymy o najbardziej znanych uczelniach realizujących politykę otwartego dostępu do nauki i danych badawczych. Z wykładu dowiemy się także, jak obecnie otwarty dostęp jest realizowany w Unii Europejskiej oraz jakie obowiązują zalecenia i rozporządzenia. Prelegent opowiada, jakie korzyści ma autor po opublikowaniu swojego tekstu w repozytorium oraz jakie są skuteczne sposoby promocji dorobku naukowego. Ostatnia część wykładu poświęcona jest omówieniu, w jaki sposób Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego zarządza dorobkiem pracowników uczelni.
Na polski język migowy tłumaczyła Bożena Nowak.
Lektor w wersji z audiodeskrypcją: Jakub Kosiniak.
Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka.
Realizacja: MB Film.
Wersja wykładu 6 z audiodeskrypcją
Wykład 6 z tłumaczeniem na polski język migowy poniżej:
Wykład 7. Kolor w iluminatorstwie średniowiecznym
Prelegentka: dr hab. Klaudia Socha, Wydział Polonistyki, Katedra Edytorstwa i Nauk Pomocniczych UJ
Wyobraźmy sobie, że znajdujemy się w pracowni średniowiecznego artysty-iluminatora. Naszą uwagę przyciąga widok pigmentów zgromadzonych wokół obszernego pergaminowego manuskryptu. Czujemy intensywny zapach octu, czosnku i goździków. Widzimy przybory malarskie - pędzle wykonane z naturalnego włosia zwierząt, muszle do mieszania barwników, płatki złota. Nasze myśli zajmuje alchemiczne poszukiwanie siebie…
Posłuchajmy fascynującego wykładu poświęconego tej tematyce i zanurzmy się w przebogaty świat średniowiecznej sztuki. Z tej barwnej opowieści dowiemy się m.in., jak wyglądała praca średniowiecznego iluminatora i jak powstawały barwniki wykorzystywane do tworzenia malarstwa książkowego w wiekach średnich. Wykład porusza również zagadnienie symboliki kolorów oraz technik malarskich stosowanych w tamtym okresie. O miniatorstwie średniowiecznym opowiedziała dr hab. Klaudia Socha z Katedry Edytorstwa i Nauk Pomocniczych na Wydziale Polonistyki UJ.
Na polski język migowy tłumaczyła Bożena Nowak. Lektor w wersji z audiodeskrypcją: Jakub Kosiniak. Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka. Realizacja: MB Film.
Bibliografia i źródła do ilustracji wyświetlanych podczas wykładu znajdują się w plikach do pobrania.
Wersja wykładu 7 z audiodeskrypcją
Wykład z tłumaczeniem na polski język migowy poniżej.
Wykład 8. Znaki Uniwersytetu Jagiellońskiego
Prelegent: dr hab. Zenon Piech, prof. UJ, Instytut Historii UJ
Zachęcamy do wysłuchania wykładu poświęconego ponad sześciusetletniej historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Poznamy insygnia władzy rektorskiej oraz dziekańskiej, przyjrzymy się pieczęciom uniwersyteckim, herbom, a także ubiorom rektorów, dziekanów, profesorów i studentów Uniwersytetu. Dowiemy się, jakich świętych patronów miał Uniwersytet i poszczególne wydziały, a także jak wyglądały insygnia służące do dawnych promocji uniwersyteckich i doktorskich, takie jak biret, pierścień oraz księga.
Znaki Uniwersytetu w postaci herbów obecne są w wielu miejscach w przestrzeni publicznej, m.in. na budynkach, plakatach, papierach firmowych, wizytówkach, dyplomach studentów. Łączą one tradycję z teraźniejszością. Są mocno związane z historią Uniwersytetu, a we współczesnym kształcie widnieją w Statucie UJ. Zespół symboli UJ tworzy logicznie uporządkowany układ elementów, które wzajemnie się uzupełniają i przekazują nam konkretne wiadomości. Czego możemy się z nich dowiedzieć? Jakie informacje kryją w sobie dawne pieczęcie? Co mówią o historii bereł rektorskich widniejące na nich herby? Czym się różni sygnet rektorski od pierścienia? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdą Państwo w prezentowanym wykładzie.
Wykaz autorów fotografii oraz źródeł prezentowanych materiałów znajduje się w Plikach do pobrania.
Na polski język migowy tłumaczyła Bożena Nowak. Lektor w wersji z audiodeskrypcją: Jakub Kosiniak.
Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka. Realizacja: MB Film.
Wykład w wersji z audiodeskrypcją
Wykład 8 w wersji z tłumaczeniem na PJM:
Wykład 9. Chorwacja ‒ dziedzictwo wielu kultur i cywilizacji
Prelegent: dr hab. Maciej Czerwiński, prof. UJ, Instytut Filologii Słowiańskiej UJ
Zapraszamy na wędrówkę klimatycznymi uliczkami Chorwacji. Wykład porusza tematykę dziedzictwa kulturowego Chorwacji, jej interesujących regionów i zjawisk. Opowieść rozpoczyna się w okresie mrocznego średniowiecza, a kończy na czasach współczesnych. Prelegent przedstawia historię rozwoju kultury Chorwacji, pokazuje rozmaite mapy obrazujące kształtowanie się granic tego kraju. Chorwacja jest państwem niezwykle zróżnicowanym cywilizacyjnie. Na jego terenie wykształciły się trzy modele kulturowe: śródziemnomorski na południu, środkowoeuropejski na północy i orientalny w obszarze wewnętrznym między północą a południem. Życie w każdym z tych obszarów wyglądało zupełnie odmiennie. W drugiej części wykładu możemy poznać przykłady ukazujące dziedzictwo kulturowe Chorwacji, takie jak m.in. pałac cesarza Dioklecjana, katedra św. Domniusa, kamienna płyta z pierwszym chorwackim tekstem pisanym głagolicą, turnieje rycerskie, typowe dalmatyńskie stroje ludowe wzorowane na orientalnych.
W trakcie wykładu przekonamy się, że chorwacka kultura ma wiele twarzy, jest heterogeniczna i złożona, a społeczności tego regionu posługują się licznymi językami. Zobaczymy także Chorwację jako obszar wielu pograniczy, w których przenikają się liczne wpływy: antyczne ze średniowiecznymi, turecko-osmańskie z chrześcijańskimi, słowiańskie z romańskimi tworząc przebogaty tygiel kulturowy.
Wykaz autorów fotografii oraz źródeł prezentowanych materiałów znajduje się w Plikach do pobrania.
Na polski język migowy tłumaczyła Paulina Kaleta. Lektor w wersji z audiodeskrypcją: Jakub Kosiniak.
Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka. Realizacja: MB Film.
Wykład 9 z tłumaczeniem na PJM:
Wykład 10. Emocje... i jak sobie z nimi radzić
Prelegentka: dr hab. Magdalena Śmieja-Nęcka, prof. UJ, Instytut Psychologii UJ
Zachęcamy do wysłuchania wykładu o emocjach, z którego dowiemy się, jaką rolę odgrywają one w naszym życiu. Przekonamy się, jak mocno emocje wpływają na nasze wybory, decyzje oraz w jaki sposób ich przeżywanie oddziałuje na nasze relacje społeczne. Prelegentka przedstawia sposoby regulowania emocji oraz mówi, kiedy i jak najlepiej je stosować. Omawia różne strategie i podpowiada rozwiązania wspierające panowanie nad indywidualną sferą emocjonalną. Okazuje się, że znajomość swoich emocji, umiejętność trafnego ich rozpoznawania i określania znacznie ułatwia radzenie sobie z nimi. Prelegentka dowodzi, że warto wykonać pracę nad własnymi emocjami, bo będzie to skutkować lepszym samopoczuciem, poczuciem kontroli nad swoim życiem oraz wzmocnieniem naszych relacji z innymi ludźmi.
Wykaz źródeł grafik wykorzystanych w wykładzie znajduje się poniżej w Plikach do pobrania.
Na polski język migowy tłumaczyła Paulina Kaleta. Lektor w wersji z audiodeskrypcją: Jakub Kosiniak.
Koncepcja, opracowanie i audiodeskrypcja: Marta Bylica, Justyna Wysocka.
Realizacja: MB Film.
Wykład 10 o emocjach w wersji z audiodeskrypcją
Wykład 10 o emocjach w wersji z PJM poniżej: